یکی از راهکارهای مهمی که کمک می‌کند سجده اثر خودش را در قلب ما بگذارد و نقش سلوکی‌‌اش را بازی کند و خیرش به ما برسد، طول دادن سجده است. سجده ی طولانی موجب دوری از شیطان و تضمین بهشت از سوی نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله است.

برخی افراد با معشوق‌های جمادی سر وکار دارند؛ مثلاً کسی اتومبیل داشته باشد، یا تلفن همراه خریده باشد، فرش خریده باشد، تلویزیون خریده باشد، یک خانه، یک ویلا، یک لباس، اینها معشوق‌های جمادی هستند. انسان دوست دارد با تمرکز از آنچه که گرفته، استفاده کند.

گاهی معشوق‌ها معشوق‌های گیاهی هستند؛ مثل لباس های خاص پوشیدن، طرح‌های لباس، مدل‌های لباس و…

گاهی هم معشوق‌ها حیوانی هستند؛ مثل مسائل سیاسی، مسائل هنری، ازدواج و…

بعضی‌ها هم به دنبال لذت‌های عقلی‌شان هستند؛ مثلاً 50 سال در ریاضیات کار کرده، 60 سال در شیمی کار کرده، 70 سال در فلسفه کار می‌کند، 50 سال در شعر کار می‌کند؛ اینها به دنبال لذت های عقلی هستند.

شما چقدر در رابطه با معشوق آسمانی و اصلی‌ات وقت می گذاری؟ برای این معشوقی که 40 سال می‌گفتی: «من فقط اله ام الله است»، چقدر تمرکز کردی که عشقبازی با او را یاد بگیری؟ مثلاً برای نماز چقدر وقت گذاشتی؟ چند نفر از شما می‌ توانند بگویند ما 20 ساعت رفته ایم یک دوره نماز یا یک دوره ذکر آموزش ببینیم؟ یا خود قرآن خواندن که غذای روح ماست؟ از اینجا موطن آدم ها معلوم می‌شود که جمادی است یا گیاهی یا حیوانی یا عقلی یا فوق عقلی.

لذت دنیایی ارزش دارد، ثواب هم دارد، ولی وقتی کسی در معشوق‌های جمادی، گیاهی، حیوانی و عقلی این همه وقت برای لذت‌های اینطوری دارد، چرا وقتی به معشوق فوق عقلانی می‌رسد، کاملاً بی‌حوصله است! چرا وقتی می‌گوییم احیا داریم، هزار و یک جور بهانه و ان قلت می آورد. اگر انسان این عشقبازی‌ها را نکند، این شب بیداری‌ها را نداشته باشد، این تمرکزها را نداشته باشد، قلبش اصلاً راه نمی‌افتد، آدمی باید با این تمرین‌ها قلبش راه بیفتد و به بهشت برود.

استاد محمد شجاعی