خداوند تبارک و تعالی کلید آرامش را به داوود نبی عطا فرموده و می فرمایند: «وَضَعْتُ الرَّاحَةَ فِی الْجَنَّةِ وَ هُمْ یَطْلُبُونَهَا فِی الدُّنْیَا فَلَا یَجِدُونَهَا؛ داود من پنج چیز را در پنج چیز قرار دادم در حالیکه مردم در پنج چیز دیگر دنبال آن می گردند، من آسایش را در بهشت قرار دادم و انسان­ها در دنیا خواستار آن هستند و آن را نمی­ یابند.

این جستجوی بیهوده باعث هدر رفتن وقت و عمر انسان شده و موجبات سرشکستگی، سرگشتگی و خستگی ایشان را فراهم می­ نماید. ساختار نفس انسان بی ­نهایت است درحالیکه دنیا محدود است و بی ­نهایت در محدود نمی­ گنجد. تنها مصداق بی­ نهایت تنها ذات اقدس پروردگار و مظاهر آن خانواده آسمانی است. انسان در دنیا مجبور است با چیزهایی که با وجودش سازگاری ندارند، معاشرت نموده و این باعث غمزدگی­ اش می­شود. خود حقیقی انسان از جنس دنیا و متعلق به دنیا نمی­ باشد. تنها سه بخش جمادی، گیاهی و حیوانی از دنیاست، بخش اصلی وجود انسان از خدا و دمش نور محمد صلی الله علیه و آله است. از آنجا آمده و به زودی برخواهد گشت. معاد از اصول عقاید بشر بوده و بازگشت مهم­ترین دلگرمی برای گذران دنیاست. باید خود حقیقی را یافت و طبیعت را از فطرت که از جنس الله است، تفکیک نمود. باید به عضویت در خانواده آسمانی یقین نموده و با آنها انس بگیرد و این عضویت یعنی اتصال به کانون آرامش.

استاد محمد شجاعی

انسان می­ بایست به دنبال کشف کانون آرامش در درون خود باشد. فطرت بی­ نهایت طلب انسان فقط با اله­ی که از جنس خود اوست، آرام می گیرد. ممکن است الهِ دیگری برای مدتی کوتاه، جایگزین اله اصلی شود ولی باز انسان درمی­یابد که گمشده­ ای که در پی آن بوده، نیافته؛ و باز سرگردانی و تحیّر. تنها یک اله بی ­نهایت است که به انسان آرامش می ­دهد و می­ تواند با آن پیوند برقرار کند و آن ذات اقدس الهی است.

هر مقدار انس با الله، معنویت، آخرت، آسمان بیشتر باشد، از سطح آرامش بالاتری برخوردار است. ظرفیت روح بی­ نهایت انسان زمانی به تکامل می­ رسد که ظرف آن با چیزی هم سنخ خود پر گردد و مصداق حدیث ائمه معصومین علیه السلام است که می ­فرمایند: «خداوند برای هر چیز حدّی گذاشته (که اگر از آن حدّ بگذرد ضرر دارد) غیر یاد و انس با خداوند تبارک و تعالی».

استاد محمد شجاعی

در جلسه قبل به فرمایشی از امام سجاد (علیه السلام) اشاره کردیم که به دلیل اهمیّت این روایت، بیشتر به آن می پردازیم. ایشان فرمودند: «به دنبال چیزی که خلق نشده نروید، سؤال کردند چگونه می ­شود دنبال چیزی که خلق نشده برویم؟ فرمودند: آسایش برای اهل دنیا آفریده نشده و فقط برای اهل بهشت و در بهشت است».

فطرت انسان بی ­نهایت طلب است و ماهیت دنیا محدود؛ آسایش در دنیا مانند آب شور است، شاید برای مدت زمان کوتاهی سیراب کند ولی تشنگی بیشتری در پسِ این سیراب شدنِ موقت است. آسایش دنیا در نظر اول ارضاء کننده است امّا بی­ نهایت طلبی انسان باعث کوتاه شدن زمان رضایتمندی و بیشتر شدن طمع انسان می­ شود. و بُعد دیگر آن، اثر مخرب آسایش در دنیاست. به عنوان مثال اگر یک شخص بخواهد در شهوت خوردن به کمال برسد، با ارضای این شهوت، بدن نابود خواهد شد. این مثال را می ­توان به بقیه نعمت­ ها نیز تعمیم داد. بیشتر شدن نعمت ­های دنیا باعث افزایش حجم دردسرهای ایشان شده و به تبع آن آرامش کاهش خواهد یافت.

استاد محمد شجاعی

شناخت قیمت انسان

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «مَنْ بَکی عَلَی الدُّنیا دَخَلَ النّار؛ کسی که بر دنیا بگرید وارد جهنم می ­شود». هر چه در دنیا خلق شده برای انسان و در خدمت اوست. پس قیمت او بالاتر از هر چیزی است که در آن است. تا جایی که طبق فرموده امام موسی کاظم علیه السلام، بهشت (با آن همه عظمت) پاداش بدن­های شماست.

دنیا محل گذر است

رابطه دنیا با آخرت، همانند رحم مادر با دنیاست. مدت زمان رحم کوتاه است پس چرا غصه دار شویم. خداوند در سوره کهف آیه 7 می­ فرماید: «همانا ما آنچه را كه بر زمین است زینتى براى آن قرار دادیم تا امتحانشان كنیم كه كدام یك از ایشان بهتر عمل مى‌كنند».

اعتدال در طلب دنیا

امام زین العابدین علیه السلام: «جانب خدا را رعایت بکن و در طلب چیزهایی که در دنیاست معتدل باش، دنبال چیزی که هنوز خلق نشده نباش؛ پرسیدند چگونه انسان می تواند دنبال چیزی که خلق نشده باشد؟ حضرت در پاسخ می فرمایند: کسی که خواهان مال و دارایی و رفاه در دنیا باشد و آن را برای آسایش دنیا می خواهد. آسایش برای دنیا و اهل دنیا خلق نشده است. سوال کردند پس بنده خدا کی طعم راحتی را می چشد؟ حضرت فرمودند: از روز اولی که وارد بهشت می شود. آرامش و راحتی فقط برای اهل بهشت در بهشت آفریده شده است».

کنترل هوس

از امام صادق علیه السلام پرسیدند: من چگونه خویش را به آرامش برسانم؟ حضرت فرمودند: هوس های خودت را کنترل کن تا آرام شوی.

چون به هر میلی که دل خواهی سپرد از تو چیزی در نهان، خواهند برد

کنترل خوردن و آشامیدن بسیار پر اهمیّت است و یکی از آثار پرخوری مبغوض شدن نزد خداست. کنترل چشم نیز از دستورات اکید اسلام است.
استاد محمد شجاعی

شیرینی دنیا، تلخی آخرت

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «شیرینی دنیا تلخی آخرت است». سهم هر انسان از لذت و بلا مساوی است و هر چه از سهم لذت که در دنیا دریافت نکرده باشد، با مقیاس آخرتی به او داده خواهد شد. هرگونه خسارت مالی، جانی و عاطفی پس انداز آخرت است. انسان­ های زیرک از خداوند می­ خواهند اندکی از سهم لذت­شان در دنیا را به ایشان بدهند و بیشتر آن را برای آخرت و حیات جاودانه ذخیره نمایند. فقر برزخ کمرشکن است. انسان­های زیرک به ثروت ­های جاودانه می ­اندیشند نه به لذت های موقت دنیا. حضرت می فرمایند: یک لحظه اضطراب، کفاره گناه یک روز است.

چینش درست محبوب قلب

خداوند در سوره توبه آیه 24 نحوه چینش محبوب قلب را به تفضیل بیان فرمودند. کشف رمز خلقت در همین آیه است؛ به همه کمالات جمادی، گیاهی، حیوانی و عقلی رسیدگی کنید، ولی دلبستگی فقط شایسته خدا ست.

دل به این و آن مده ای بوالهوس دل به آن ده کان دلت داده است و بس

استاد محمد شجاعی