چهره عزرائیل و نحوه آمدنش از نفس مؤمن نشأت می گیرد. در واقع صورت نفس و باطنت، روی چهره عزرائیل و عکس­العمل های عزرائیل ظاهر می شود.

آرامشت، شادیهایت، بی­آزاریها، نیش نزدنها، تنگ نگرفتن ها، فشار ندادن ها، تاریک نکردن ها، اذیت نکردن ها، نسوزاندن های تو چهره زیبای عزرائیل می شود. اما اگر تو خشن باشی و در زندگی نیش بزنی، اذیت بکنی، و دیگران از دست تو در فشار و آزار باشند، عزرائیل با چهره ی بد و خشن سراغ انسان می آید.

عزرائیل خودت هستی؛ شأن خودت هست و همانطور که قبر خودت هستی، ملک الموت هم خودت هستی؛ سکرات موت خودت هستی؛ صحیفه و نامه اعمال خودت هستی و محاسبات را هم خودت انجام می دهی. اینها مبانی معرفت نفسی است.

قرآن می گوید:« اقْرَأْ كِتَابَكَ كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا 

نامه‏ ات را بخوان! كافى است كه امروز خودت حسابرس خود باشى». قاضی و محکمه هم خودت هستی. قرآن می گوید خودت برای خودت حکم بده و خودت الان بگو چه وضعیتی داری. خود وجود انسان آنجا اصلاً بیان می کند. مثل بچه­ای که وقتی به دنیا می آید، نمی تواند دروغ بگوید که من سالم هستم یا سالم نیستم. هر چه هست نشان می دهد. هر نقصی دارد،آشکار است؛ وجودش دارد حرف می زند. صحیفه اعمال جنین برای دوران رحمی اش خود اوست که متولد شده است.

پس همه چیز خودت هستی. هر چه انسان در سکرات موت و قبر به بعد می بیند، همه تجلیات نفس خودش است.

منازل الاخره/استادشجاعی