توقع انسان از یک دوره بارداری 9 ماهه، تولد یک نوزاد سالم است و زمانی این توقع به حسرت تبدیل می‌گردد که بعد از 9 ماه انتظار با نوزادی بیمار و یا ناقص روبرو گردد. حسرتِ حقیقی انسانها نیز درست در زمانی به وجود می‌‌‌آید که بعد از گذراندن سالهای عمر خود با بیماری و نقص به برزخ متولد شده و چهره باطنشان، اساساً شباهتی به باطن انسانی نداشته باشد.

فراموش نکنیم همانگونه که در طول دوران بارداری می‌توان با انواع آزمایشات و تصویربرداری‌ها، میزان سلامت جنین را سنجید، در طول عمر دنیایی‌ِ انسان‌ها نیز، می‌توان با توجه به شاخص‌های انسانی، میزان سلامتِ باطن آنها را محک زده و سطح پیشرفت انسانی‌شان را تعیین کرد. بعضی از این شاخص‌ها، عبارتند از:

1- مهندسی محبوب‌ها؛ شکست در مهندسی معشوق، نشانه خروج نفس از حالت تعادل انسانی و ابتلای آن به فسق است. اساساً کسی که سه معشوق الله، خانواده آسمانی و جهاد، در رأس محبوب‌های او نبوده و رسیدنِ به آنها هدف اصلی و نهایی او را تشکیل نمی‌دهد، از نگاه قرآن «فاسق» بوده و از باطن انسانی برخوردار نیست و باید منتظر عذاب دردناک الهی باشد. (سوره توبه، آیه 24)

2- نماز؛ میزان تمرکز انسان در نماز و به طور کلی در عباداتِ گوناگون نشان می‌دهد که او در چه سطحی از سلامت نفس قرار دارد. میزان حضور قلب در نماز نشان می‌دهد که انسان با باطن خود چه کرده است.

3- سبک زندگی؛ سبک زندگی و نوع فرهنگ انسان شاخصِ روشن دیگری است که میزان پیشرفتِ انسانی او را مشخص می‌کند. الگوهای عملی که انسان را به پیروی از خود وا می‌دارد، نشان می‌دهد که او به باطن انسانی رسیده است یا نه؟

استاد محمد شجاعی/بحث غفلت