قرآن مي فرمايد: آيا در زمين سير نمي كنند تا قلبي پيدا كنند كه بتواند تعقل كند و راز نابودي تمدن ها را بفهمند؛ «فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يعْقِلُونَ بِها».

توجه داشته باشيد كه آيه ي مذکور ما را متوجه قلبي مي کند که مي تواند تعقل كند، نه ذهني كه مفاهيم را در خود جاي دهد. ذهن ما عموماً پر از وَهم و خيالات است ولي عقل آن استعدادي است كه اگر درست به کار گيريم ما را متوجه غايت ها و هدف ها مي نمايد و نظر ما را به نهايت كارها مي کشاند و فلسفه وجودي مان را بيان مي كند.

اگر با بينش صحيح يعني بينشي كه قرآن به ما مي دهد در عالم سير كنيد، قلبي پيدا مي كنيد كه در عين رؤيت حقايق، ريشه ي اصلي نابودي ملت ها را مي فهمد «اَوْ اذانٌ يسْمَعُونَ بِها» يا گوش هايي پيدا مي كنند كه واقعاً شنواست و صداي خُردشدن استخوان هاي ستم را در زير فشار سنت هاي الهي مي شنود.

حضرت اميرالمومنين (ع) هنگامي كه به قبرستان رفته بودند، فرمودند من همين الان صداي اهل قبرستان را كه از عذاب در حال فريادزدن هستند مي شنوم. زيدبن حارثه نيز به رسول خدا(ص) عرض کرد؛ «همين الآن صداي شعله هاي آتش را مي شنوم» لازمه ي اين نوع شنيدن، خوب فكركردن و تزکيه نمودن و عبرت گرفتن است.
كساني كه روبه روي انبياء مي ايستند چشم دلشان كور است، قلب صنوبري آن ها كار مي كند و گوششان نيز صداهاي عادي را مي شنود و چشمشان پديده هاي مادي را مي بيند، ولي در ديدن حقايق، كوراند و در شنيدن معاني، كر و بي عقل اند، زيرا از حد ظاهر به باطن نمي روند.

مي فرمايد: «فَاِنَّها لاتَعْمَي الاَبْصارُ وَلكِنْ تَعْمَي القُلُوبُ الَّتي فِي الصُّدُور»؛ آن ها از نظر چشمِ سر کور نيستند، ولي آن چشم قلبي که در سينه ي آن هاست، کور است.

ملتي كه نتواند سنت الهي را بفهمد تا از ظاهر عالم به باطن آن نظر كند و تمدني که از حس زدگي خارج نشود، سرنوشتش نابودي است. تمدن و ملتي كه از حسِ ظاهر بالاتر نيايد و در شاكله و شخصيتش وَحي و شهود و معنويت و روحانيت جايگاهي نداشته باشد، حتماً از بين مي رود.

…تمدن جديد يعني تمدني كه بعد از رنسانس در مغرب زمين با آن روبه رو شديم، يك تمدن سراسر حسّي است، و همه چيز را با اين منظر مي نگرد، حتي دين را. ديگر اين كه؛ تمدن حسي نابودشدني است و هرچند سنت خدا اين است كه به آن ها فرصت بدهد ولي اين فرصت را نبايد نعمت پنداشت.

منبع:برشی از کتاب علل تزلزل تمدن غرب
استاد طاهرزاده