پازل زیبای اندیشه دینی

?سوال:چرا یک چیزی که مطابق اقتضای طبیعت است، طبیعت بعد از اینکه به او می‌رسد پس از مدتی حالت انزجار پیدا می‌کند؛

?سرّش آن فطرت عجیب انسان است.

?انسان در عمق فطرت خودش لایتناهی‏ را می‌خواهد، خدا را می‌خواهد و با هر چیزی که انسان ابتدا عشق می‌‏ورزد خیال می‌کند آن معشوق حقیقی خودش را پیدا کرده است ولی مدتی که با او سرگرم می‌شود و یک تجربه واقعی روحی روی او انجام می‌دهد، خود روح به او می‌گوید: این او نیست. «این او نیست» همان است که ما بیزاری، خستگی، کسالت‌‏آوری می‏‌نامیم.

?وقتی ما می‌بینیم چیزی که این همه آرزویش را داریم به آن می‌رسیم بعد تدریجاً خستگی و کسالت پیدا می‌کنیم و بعد یک وقت می‌بینیم به تنفر کشید، این در اثر تجربه‌‏ای است که فطرت ما روی آن شئ انجام می‌دهد، بعد از مدتی او به زبان بی‏‌زبانی به ما می‌گوید: بلند شویم برویم، این او نیست؛ باید برویم جای دیگر تا خودش را پیدا کنیم.

منبع:کتاب آشنایی باقرآن شهید مطهری

?خيال را مي توان تربيت كرد، و جهت داد، تا نه تنها عامل سرگرداني ما نشود بلکه موجب تشويق ما به سوي خوبي ها بگردد، به همين جهت خيال را نبايد سرکوب نمود بايد تلاش کرد در جهتي صحيح شكوفا گردد. تمام شاعران بزرگ، در عالم خيالِ خودشان به اين مقام رسيده اند، خيال است كه به انسان عشق و آرامش و نشاط مي دهد .
?انسان با عقل به تنهايي نمي تواند زندگي كند، چون زندگي اش آنچنان خشك و بي نشاط است كه نمي تواند به آن راضي باشد، بايد خيال را به صحنه آورد و آن را به سوي خوبي ها سير داد تا با پري رويان بستان خدا اُنس بگيريم. به همين جهت مولوي در رابطه با خيالات پاک که عکس انوار غيبي الهي است مي گويد:
?آن خيالاتي که دام اولياست

?عکس مه رويان بستان خداست

♦چون اولياء الهي جهت فکر و انديشه ي خود را به سوي معارف عاليه و انوار معنوي انداخته اند، نه تنها عقل و قلب شان از نور آن معارف بهره مند مي شود، بلکه به تبع عقل و قلب، خيال آن ها هم از آن انوار تغذيه مي کند. عقل و قلبِ انسان هاي غير معنوي تحت تأثير وسوسه هاي شيطاني و حرص و هوس دنيايي است و ذهن خود را با همان ها مشغول کرده اند و در همان راستا ادامه مي يابد و همواره گرفتار خيالات پوچ و پستي هستند. مولوي مي گويد:
?آدمي را فربهي هست از خيال

?گر خيالاتش بُوَد صاحب جمال

?گر خيالاتش نمايد ناخوشي

?مي گدازد همچو موم از آتشي

?يعني آدم با خيال، فربه مي شود و اوج مي گيرد، زيرا خيال، محل ظهور عشق است، عشق در خيال ظاهر شود، در خيال است كه مي توان با صورت مطلوب خود مأنوس شد، البته در بيت دوم مي فرمايد: اگر خيالات افراد، خيالات ناخوش و غير سالمي بود، همان طور که موم در اثر آتش ذوب مي شود، خيالات غير سالم انسان را ذوب مي نمايد و زندگي او را نابود مي کند.

?عشق در موطن خيال پديد مي آيد و آن در صورتي است که بتوانيم از مطلوب خود صورتي در خيال ايجاد کنيم و يا صورتي را مدّ نظر قرار دهيم که ما را به محبوب يا مطلوب مان منتقل کند، به طوري که قلب آن را بپسندد و خيال از طريق آن بپرورد. در این صورت قلب به سوي او جهت مي گيرد و خيال صورتي از او و يا صورتي از لوازم او را در درون خود پديد مي آورد. گفت:
?به صحرا بنگرم، صحرا تِه وينم

?به دريا بنگرم دريا تِه وينم

?به هرجابنگرم،کوه و در و دشت

?نشان از روي زيباي ته وينم

?در حالت عشق به محبوب، چون عقل و قلب به سوي محبوبي است که خيال نيز نمي تواند از آن بگذرد، با ديدن هرچيزي که اثري از محبوب را به ياد او مي آورد، سريعاً در خيال خود به سوي محبوب منتقل مي شود. اولياء الهي با حاکميت عقل و ادب کردن آن، در عين به صحنه آوردن خيال، نمي گذارند خيالشان به بيراهه رود و لذا اگر گل را مشاهده کنند به شعف مي آيند، چون به جمال حق منتقل مي شوند و اگر كوير را ببيند به خلوت با حق منتقل مي شوند، با پاييز که روبه رو شوند، آرامشِ با حق بودن را در عين رفع تعلقات مي يابند، با رؤيت بهار به حيات مطلقِ حق منتقل مي شوند.

?خلاصه يک لحظه اين خيال بدون محبوب خود نيست، چون خيالشان مؤدب شده و تمام عالم را صورت انكشافِ مطلوب متعالي خود مي بينند. و اين صادق ترين رؤيت است، زيرا به واقع عالم چيزي جز تجليات اسماء الهي نيست، و برهمين اساس گفته اند: عشق؛ کسي را در خود غرق نمي کند مگر آن که معشوقش حق تعالي باشد

منبع:کتاب ادب خیال عقل وقلب

#استادطاهرزاده

يكی از بهترين ذكرها ذكر «يونسیه» است كه بعضی از اساتيد به خصوص حضرت آيت اللّه ملكی تبريزی«رحمة الله عليه» می فرمایند:

«من در حال سجده از ذکر یونسیه خیلی اثرها دیده ام، یعنی در مداومت آن، که در شبانه روز ترک نشود، هر چه زیادتر انجام دادن اثرش زیادتر، اقلِّ اقلّ آن چهارصد مرتبه است. بنده خودم هم تجربه کرده ام چند نفر هم مدّعی تجربه اند». در این ذکر شما در محضر حضرت حق اظهار می دارید «لا إِلَهَ إِلّا أَنتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ الظَّالِمِينَ»

در هنگام گفتن اين ذكر خوب است انسان خود را به جای حضرت يونس(ع) بگذارد. حضرت يونس(ع) زمانی اين ذكر را گفتند كه در عمق دريا، در تاريكی شكم ماهی، تك و تنها و بدون هيچ روزن اميدی، اسير بودند.

آيا وضع ما از حضرت يونس بهتر است؟ قسم به امام زمان(عج) كه اكنون ما از يونس(ع) هم تنهاتريم زیرا حضرت يونس(ع) خدا را داشت و ما متأسفانه مثل او خدا را هم نداريم.

درست است كه خدا به ما نظر دارد اما ما كه مثل حضرت يونس(ع) به او نظر نداريم. ما تنهای تنهاييم و خدا بايد خودش كمك كند تا اين مسئله برای ما روشن شود. در اين تنهايی چه كسی توان اين را دارد كه ما را نجات دهد و دستمان را بگيرد به جز خدا؟ هنگام گفتن اين ذكر به سجده می رویم تا هيچ كس را نبينيم، حتی خودمان را، در اين حال می گوييم خدايا قبله دل ما فقط تويی: «لا إله إلاّ أنت».

◽خلوت غير از تنهايي است، در خلوت انسان در عين ارادت و ارتباط با بقيه، با خدا اُنس دارد، ولي تنهايي يعني بدون الفت و اُنس با مؤمنين به سربردن.

◾تنهايي يک نوع عذاب است. چون نبض وجود او براي هيچ کس نمي زند. اين غير از خلوت هاي شبانه علي(ع) است که در عين حال غم فقرا و يتيمان را مي خورد. وقتي ارزش ارتباط با مؤمنين در جاي خود روشن شد، جاي حساسيت نسبت به همسايه ها روشن مي شود. و متوجه مي شويم اين نوع ارتباط ها ارتباط مقدسي است که جنبه هاي متعالي انسان را تغذيه مي کند.

◾يک وقت به تقليد از غربي ها، مي گوييم برويم باشگاهِ محل، در باشگاه مي روند تا يا ورزش کنند و يا در باشگاه هاي غير ورزشي ساندويچ و بستني بخورند، ولي در اين محل ها همه نسبت به هم غريبه اند.

◾چون بستر و انگيزه ارتباط، توحيدي نيست. ارتباط افرادِ محل در باشگاه محله غير از آن ارتباطي است که اسلام در رابطه با همسايه ها و هم مسجدي ها فراهم مي کند. در باشگاه محل افراد با انواع آرايش ها و لباس ها مي آيند تا بر يکديگر تکبر کنند. اگر من و شما هر دو داراي هدفي مقدس باشيم و بر اساس آن هدف کنار هم بياييم به همديگر عشق مي ورزيم ولي اگر هدفي مقدس در کار نبود نه، تواضعِ نسبت به همديگر در صحنه است، و نه عشق، و اين در حالي است که جان ما گرسنه محبت نسبت به همديگر است

منبع:کتاب فرزندم اینچنین باید بود

?شیخ محمدرضا نعمانی (از جوانان همراه شهید صدر):

?شهید صدر وقتی در حال تفکر و مطالعه بود کاملا از دنیای پیرامونش بریده می‌شد و این چیزی نیست که کسی به سادگی بتواند خودش را به آن عادت بدهد. من به یاد ندارم که شهید صدر حتی در گرم‌ترین روزهای تابستان غرق در خواب شود. حتی در همان روزهای گرم و در حالی که به سن پنجاه سالگی نزدیک شده بود هم از کتاب‌هایش جدا نمی‌شد، درحالی‌که [در آن گرمای نجف] جوان نیرومند و بانشاط هم توان مقاومت در برابر وسوسه خواب را نداشت. آری در سال آخر عمر شریفش که نیروی بدنی‌اش [بر اثر فشارهای حکومت بعثی و شرایط حصر] تحلیل رفته بود، کمتر از یک ساعت در رختخوابش دراز می‌کشید.
▪️وقتی مرا در خواب می‌دید، به من می‌گفت: من خودم را به خواب عادت نداده‌ام، چون عمر کوتاه است. تو که هنوز جوانی چرا خودت را به خواب عادت می‌دهی؟!
▫️در یکی از روزهای بسیار گرم تابستان که بعد از ناهار خوابیده بودم، ایشان مرا بیدار کرد و گفت: وقتی من هم‌سن تو بودم روزانه حدود بیست ساعت درس می‌خواندم و حتی در آن ۴ ساعت دیگر هم که می‌خوابیدم خواب‌های علمی می‌دیدم و برای همین خوابم هم خواب معمولی نبود و در خواب می‌دیدم که مشغول مطالعه یا حل مسائل علمی و فقهی هستم. اگر شب و روز بخوابی، همه زندگی‌ات را با خواب سپری خواهی‌ کرد.

منبع: السیرة و المسیرة في حقائق و وثائق، ج ۲، ص ۲۸۹.