دعای سوم صحیفه سجادیه درباره چند نوع از فرشته ها و وظایف آنهاست. تعداد فرشتگان خداوند خیلی زیاد است که در این دعا از همه اقسام فرشته ها سخن گفته نشده و صرفاً کلیاتی بیان شده که لازم بوده ما بدانیم و یاد بگیریم که در ارتباط فرشته ها با ما و این عالم موثر است. فهم و یادگیری همین مقدار هم امر بسیار مهمی است.

حضرت سجاد علیه السلام در این دعا حدود 30 گروه از فرشته ها، تقسیم بندی کارها، عملیات و نحوه ارتباط فرشته ها با این عالم را ذکر می کند.

اساس کار ما برای شناخت فرشته ها و عالم فرشته ها مثل کار در مبحث معرفت نفس است. در معرفت نفس حضرت فرمود: اگر کسی بخواهد خدا را بشناسد، باید ابتدا خودش را بشناسد: «من عرف نفسه فقد عرف ربه». در مورد فرشته ها هم همین طور است. اگر کسی خودش را بشناسد، ملائکه خدا را هم می شناسد. بنابراین برای بهتر جا افتادن بحث فرشته ها ناچاریم که مقداری از مباحث معرفت نفس را در خلال بحث و درخور با موضوع بحث بیان کنیم. مثلا، در این قسمت از آیه الکرسی داریم:« لا تاخذه سنه و لانوم = خدا را چرت و خواب نمی گیرد». اگر انسان نفس خودش را بشناسد، می فهمد که نفس هم همین خاصیت را دارد و تا آخر عمر نه می خوابد و نه چرت می زند. آنگاه معنی این آیه را خوب درک می کند. خواب و چرت فقط به سراغ بدن می آید. یعنی حتی وقتی بدن می خوابد، نفس بیدار است و در عالم برزخ مشغول کار خودش است.

استاد محمد شجاعی