۴.حسابرسى اعمال و پاسخگویى وجدان‏

انتظار دیگرى كه امام حسن(علیه السلام) از شیعیان دارد، رسیدگى به اعمال و داشتن محاسبه در هر شبانه روز، و پاسخگویى وجدان اخلاقى است.
لازم است انسان در ابتداى هر روز نسبت به اعمال نیك و دورى از گناه با خود «مشارطه» و قرار دادى داشته باشد، و در طول روز مواظبت و «مراقبه» داشته باشد. و در پایان روز «محاسبه» و حسابرسى، و پاسخگویى به وجدان درونى خویش.
آنهایى هم كه مسئولیت‏هاى اجتماعى دارند، در مقابل مردم و جامعه مسئولند كه باید پاسخگو باشند، علاوه بر این در مقابل خداوند متعال، پیامبر اكرم(صلى اللّه علیه و آله و سلّم) و وجدان خویش نیز باید پاسخگو باشند.
ممكن است عده‏اى زرنگى را در آن بدانند كه از حسابرسى، و پاسخگویى فرار كنند و به نوعى طفره روند، ولى باید بدانند كه هرگز چنین رفتارى هوشمندى و زرنگى بحساب نمى‏آید، در همین زمینه است كه حضرت عسكرى (علیه السلام) خردمندانه مى‏ فرماید:
«اَكیَسُ الكیِسین مَن حاسب نَفسَه وَ عَمِلَ لما بَعدِ المَوت 

زیركترین زیركان (و هوشمندترین افراد) كسى است كه به حساب نفس خویش پردازد (و پاسخگوى خدا و وجدان خویش باشد) و براى پس از مرگ خویش تلاش نماید».

استاد محمد شجاعی/سایت منتظران منجی