پازل زیبای اندیشه دینی

يك وقت هست كه به خودتان القاء مي كنيد چون ما جوانيم ميل به جنس مخالف داريم و نياز طبيعي و ضروري اين گونه ميل ها را براي خود حس مي كنيد، اين يك « وَهْم » است. اين وَهم و توهّم و اين نياز اِلقايي و تحميليِ خيالي با گرفتن روزه از رونق مي افتد، و جدّي نبودنش براي انسان روشن مي شود. در همين راستا است كه مي فرمايد: «با گرسنگي، شهوت فَرْج و شهوت سخن رفع مي شود» هزاران رحمت در همين مطلب آخر نهفته است، چراكه حرف زدنِ افراطي، روح و قلب آدم را نابود مي كند.
حرفِ زياد، قلب را پريشان مي كند و مانع آرامش و حضور قلب مي شود آن وقت روزه باعث سكوت مي گردد و در نتيجه قلب به تعادل و هوشياري خود برمي گردد . از پيامبر(ص) روايت داريم كه: « اگر اين زياده روي شما در صحبت و بي قيدي و اغتشاش دل هاي شما نبود، حتماً آن چه من مي بينم مي ديديد و آن چه مي شنوم مي شنيديد.» ملاحظه كنيد پرحرفي چه نعمت بزرگي را از ما مي گيرد و چگونه رابطة ما را با عالم غيب و معني از بين مي برد. ديگر اين كه «شهوت»، مناجات را مشوّش مي كند و باعث مي شود شخص، مقصد زندگي را گم كند- پناه به خدا از فراموشي مناجات با خدا- باز در روايت داريم كه روزه خواب را كم و بيداري را افزايش مي دهد، و معلوم است كه زيادي خواب موجب ضايع شدن عمر و سختي دل مي شود.
از بزرگان داريم كه «گرسنگي كليد در خزانه خداست، به كسي نمي دهد مگر آن كه را دوست دارد.» يعني تا محبت خدا به بنده اش نباشد او را موفق به روزه نمي دارد. اهل دلي مي گفت: « زيركانِ در دين و دنيا، سودمندتر از گرسنگي نديده اند، طالب آخرت را چيزي زيان كار تر از خوردن نباشد.» باز از بزرگان داريم: «علم و حكمت را در گرسنگي نهاده اند و جهل و معصيت را در سيري.» در حديث از پيغمبرخدا(ص) هست:
« ما مَلاُ آدَمِيٌّ وِعاءً شَرّاً مِنْ بَطْنِهِ، بِحَسَبِ بْنِ آدَمَ اَكَلاتٌ يُقِمْنَ صُلْبَهُ، فَاِنْ كانَ لا مَحالَةَ فَثُلْثٌ طَعامٌ وَ ثُلْثٌ شَرابٌ وَ ثُلُثٌ لِنَفَسِه»
يعني براي آدم هيچ ظرفي به اندازة پُربودن شكمش برايش شرّ نيست، به حَسَب آدم بودنش نياز به لقمه هايي دارد كه طاقت ادامة زندگي در او باشد، در اين حال، ثلث معده اش براي غذا و ثلث آن براي آب و ثلث آن براي نفس كشيدن باشد.
طبق سخن رسول خدا(ص) يك سوم معده بايد از طعام پر شود و نه بيشتر، پس هركس بيش ازاين اندازه براي طعام جا باز كند از حسنات خود كم كرده است و در واقع ازحسنات خود خورده است. فرموده اند: « اولياء به گرسنگي وخاموشي و بي خوابي وتنهايي، اولياء شده اند.» سِرّ همه نيكويي ها ميان آسمان و زمين، گرسنگي است و سرّ همه بدي ها سيري است، هر كه نفس خود را گرسنه دارد وسوسه ها از او منقطع مي شود. فرموده اند: «اقبال و توجه خدا به بنده، از گرسنگي و بيماري و بلا مي باشد.» حكيمي را پرسيدند، نفس را به چه طريق مهار كنيم؟ گفت : به گرسنگي و تشنگي. و نيز فرموده اند:
«هيچ كس را خدا مصفّا نگرداند مگر به گرسنگي، و طيّ الارض نكردند مگر به گرسنگي، و خدا ايشان را دوست نگرفت مگر به گرسنگي.» ابوطالب مكّي مي فرمايد: «مَثَل شكم، مَثَل طبل است، آواز آن به اين خوش است كه سبك و تند و تهي باشد، پس چون جوف خالي باشد، تلاوت خوش تر و قيام طولاني تر و خواب اندك باشد.»
از بزرگان داريم كه سه كس را خدا دوست دارد: «اندك خُور»، «اندك خواب» و «اندك راحت »را.

برشی از کتاب روزه دریچه ای به عالم معنا

گرسنگي يك پذيرايي مقدّس است و براي همين هم طعام رمضان گرسنگي است و نتيجة اين گرسنگي «قرآن» است.
سفره گرسنگي را پهن مي كنند تا قرآن را به قلب ها برسانند، آن وقت آيا مي شود گرسنگي را چيزي نگرفت و به سادگي از آن گذشت؟
بزرگي مي گويد: «اول بدعتي كه پس از پيامبر(ص) حادث شد، سيري بود.» مي فرمايد: «چون شكم مردمان سير شد نَفْسِ آنها سركشي كرد و به سوي دنيا متمايل شد.» شما اين را بدانيد اول چيزي كه با گرسنگي مرتفع مي شود و شما از دست آن آزاد مي شويد «شهوت» است، هم شهوت فَرْج و هم شهوت سخن.
در آن حال، نه ميل افراطي به جنس مخالف داريم كه همة فكر و ذكرمان را خرج اين مسئله كنيم، و نه مايليم اين قدر پرحرفي كنيم. البته اين به شرطي است كه خودتان متوجه حساسيت اين مسأله باشيد و طالب آن بشويد، تا انجام آن برايتان آسان شود.

شهوت در غذا خوردن اين طوري است كه گاهي بدنتان نياز به غذا ندارد و احساس گرسنگي هم نمي كنيد ولي مايليد غذا بخوريد، اين ديگر نياز نيست، بلكه شهوت است. يكي از كارهاي مذموم هم همين است كه انسان سير باشد و غذا بخورد، چرا كه در اين حال به جاي اين كه نياز بدني اش را برآورده باشد شهوت غذا خوردن را تقويت كرده است.

برشی ازکتاب روزه دریچه ای به عالم معنا

مهم اين است كه ما روزه بگيريم، نه اين كه فقط گرسنگي بكشيم، روزه يك نحوه صعود روحاني براي انسان است از دريچة بندگي خداوند، ولي گرسنگي يك عمل بدني است مثل ورزش كه يك عمل بدني است.

شما در روزه به يك صعود روحاني نظر داريد منتها از طريق گرسنگي بدن. ولي گاهي ما به جاي اين كه در مغرب افطار كنيم، در مغرب روزه خود را خراب مي كنيم.

فرق است بين افطار كردنِ روزه و خراب كردن آن. افطار كردن؛ يعني روزه را شكستن. ولي خراب و باطل كردن روزه ، يعني غذاهايي را كه در روز نخورده اي در فرصتي كه داري، جبران كني، و در واقع آن مقاومت و كنترل روحاني را كه در طي روز در خودت تقويت كردي از دست بدهي.

برشی از کتاب روزه دریچه ای به عالم معنا

در روايت از امام صادق(ع) داريم؛ روزه هوس را مي كُشد «فَالصَّوْمُ يُميتُ هَوَي النَّفْس»

يكي از امتيازات مؤمنين وارسته اين است كه اصلاً گرفتار ميل هاي پست نيستند، و روزه چنين هنري را دارد كه دردسر هوسراني را از سر ما بر مي دارد. بعـــد ادامــة روايت ايـن اســت: «وَ شَهْوةَ الطَّبْعِ» روزه؛ شهوت و ميل هاي سركش و افراطيِ طبع و طبيعت و بُعد حيواني شما را مي كُشــد.
«وَ فيهِ حَياةُ القَلْبِ» و در روزه حيات قلب هست. مگر همة ما نمي خواهيم قلبمان بيدار شود و درك و فهممان اوج بگيرد؟

با روزه درك و فهم عوض مي شود، آن چيزهايي را كه مفيد نبود و دنبالش بوديم ـ با بيداري قلب ـ ديگر نمي خواهيم، و آن چيزهايي را كه مفيد بود و ميلي به آنها نداشتيم، اهميتش در قلبمان روشن مي شود و مطلوبمان مي گردد. اين جاست كه ابزار هدايت را دوست خواهيم داشت نه عوامل ضلالت را. اين جاست كه وجود عالَم غيب و ملائكه و قيامت را به نحوي و تا حدي احساس مي كنيم. چون وقتي قلب زنده شد، ادراك حقايق عاليه برايش ميسّر مي شود، ادراك بيشتر آن حقايق، بستگي به شدت حيات قلب دارد.
«وَ طَهَارَةُ الجَوارِحِ» روزه؛ موجب طهارت اعضاء و جوارح مي شود، اعضاي بدن شما از كارهاي زشت باز مي ماند. قلب روزه دار آنچنان اعضايش را در كنترل دارد كه آن اعضاء به اعمال ناپاك نمي افتند، دل انسان بر اعضايش حاكم مي شود، نه هوس انسان. ديگر چشم، آن چشمي نيست كه با قصد گناه، نظر كند و يا به چيزي كه توجهِ به آن گناه است، نظر بيفكند.
«وَ عِمارةُ الظّاهِرِ وَ الْبَاطِنِ» روزه؛ هم ظاهر را از سنگيني و بد قواره بودن در مي آورد، و هم باطن را از ميل هاي ظلماني آزاد و نوراني مي كند، هم باطن متعادل مي شود و هم ظاهر تابع باطن مي گردد.
«وَ زِيادَةُ التَّضَرُّعِ» روزه؛ زاري و تضرّع در پيشگاه پروردگار را مي افزايد، قلب آدم از قساوت در مي آيد و ميل به نيايشِ با حق در آن پيدا مي شود. چون اصل جان ما ملكوتي است و از نيستان عالَم غيب بريده شده است، «ثُمَّ رَدَدْناهُ اَسْفَلَ سافِلين»

و بنا به مصلحتي به عالَم ماده و عالَم بدن، هبوط كرده، ولي اين جايي نيست، حالا با روزه داري، كمي از اين منزل دروغينِ خود فاصله مي گيرد، تازه ياد منزل حقيقي و عالَم قربِ با حق مي افتد، و ناله و تضرع سر مي دهد تا برگشت به آن عالَم را براي خود ممكن كند و راهي به سوي آن عالم باز نمايد و ثابت كند هنوز دلش در هواي آن نِيِسْتان عالم قرب است.

در حديث قدسي داريم:
«الصَّوْمُ لي وَ اَنَا اُجْزي بِه»
مي فرمايد: روزه از آن من است و خودم هم جزايش هستم. چون در هيچ عبادتي به اين اندازه بنده شبيه خدا نمي شود. انسان از طريق روزه داري، ظهوري از غناي حق مي گردد، همچنان كه خداوند هيچ نيازي به غذا ندارد، روزه دار به نحوي در حدّ خودش شبيه چنين حالتي مي شود.

اگر حديث «اَنَا اَجزي بِه» باشد، يعني خودم جزايش را مي دهم، اين هم مژدة بزرگي است، يعني نتيجة روزه و جزاي روزه دار را به واسطه ها واگذار نمي كنم و به واقع اين هم مقام كمي نيست، چون در هر صورت در اين حالت هم كمالات بسيار متعالي را از خدا دريافت مي كنيد.
شما در روزه، كمي از گرايش به دنيا منصرف مي شويد و در نتيجه يك غناي مختصري نسبت به دنيا در شما پديدار مي شود و لذا به يك اعتبار صفتي از صفات عُلياي خداوند يعني صفت «غني» در قلب شما تجلّي مي كند و نيازتان به دنيا كم مي شود و با خدا مأنوس مي گرديد. يعني اگر روزه دار همت خود را بلند كند و در طلب حق باشد، نور حق در صفت غني در قلبش مي تابد و اين يك نحوه قرب به حق است.
پس اگر از روزه، نور حق خواستيد، همين را به شما مي دهند. خودتان را آماده كنيد و همت خود را بلند كنيد تا از روزه مقام بگيريد، اصلاً طوري شود كه مقامتان تغيير كند.

برشی از کتاب روزه دریچه ای به عالم معنا