پازل زیبای اندیشه دینی

استاد طاهر زاده:

امام مجتبی بعد از صلح با معاویه، با حلم و رسیدگی به یاران و حج رفتن‌های ممتد، جماعتِ به‌هم‌ریخته‌ی شیعیان را به صورتی خاص سر و سامان دادند،

حتی بعضاً به شام هم سرمی‌زدند که بعضی مواقع در همین سفرها محاجه‌هایی با معاویه پیش می‌آمده که حاصل همه‌ی این تلاش‌ها موجب شد تا در دوره‌ی امام حسین یک ثبات نسبی بین شیعیان به وجود آید.

علامه طباطبايي(ره) در ذيل آيه 43 و 56 سوره احزاب مي فرمايند:
«معناي جامع کلمه «صلوة» - به طوري که از موارد استعمال آن فهميده مي شود- انعطاف است، چيزي که هست اين معناي جامع به خاطر اختلاف مواردي که به آن نسبت داده مي شود مختلف مي شود، به همين جهت بعضي گفته اند: «صلوات از خدا به معناي رحمت و از ملائکه به معناي استغفار و از مردم دعا است».
«صلوة» در اصل به معناي انعطاف بوده، و صلوات خدا بر پيامبر به معناي انعطاف او به وي است به وسيلة رحمتش، البته انعطافي مطلق، چون در آيه شريفه صلوات را مقيد به قيدي نکرده و همچنين صلاة ملائکه او به آن جناب، انعطاف ايشان است بر وي، به اين که او را تزکيه نموده و برايش استغفار کنند، و صلاة مؤمنين بر او انعطاف ايشان است به وسيلة درخواست رحمت براي او.
اين که قبل از امر به مؤمنين که بر او صلوات بفرستيد، نخست صلوات خود و ملائکه خود را ذکر کرد، دلالتي است بر اين که صلوات مؤمنين بر آن جناب به پيروي خداي سبحان و متابعت ملائکه اوست و اين که کاري نکنند که موجب اذيت آن حضرت شود.
در راستاي نقش صلوات خداوند بر پيامبر(ص) و بر مؤمنين، قرآن مي فرمايد:
«هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَي النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا»
خداوند و ملائکه بر شما درود مي فرستد تا شما را از ظلمات به سوي نور خارج کند و او نسبت به مؤمنين در نهايت لطف و رحمت است.
چنانچه ملاحظه مي فرماييد صلوات از ناحية خداي سبحان کرامت و براي نوراني کردن و رهانيدن از تيرگي و ظلمت است. البته اين صلوات نسبت به پيامبر(ص) و اهل بيت او(ع) که در مقام عصمت هستند عامل دفع و منع هجوم ظلمت به ساحت ايشان است و موجب مي شود که در مقام عصمت خود پايدار بمانند، ولي نسبت به ديگران عامل رفع و زدودن تيرگي هاي موجود در شخصيت آن هاست. با توجه به آيه فوق که نشان مي دهد صلوات خداوند و ملائکه موجب خروج مؤمنان از ظلمات به سوي نور است، روشن مي شود که وقتي خداوند مي فرمايد: «…وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ، الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعونَ، أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ»؛(8) به صابران بشارت ده، آن هايي که چون مصيبتي به آن ها برسد، مي گويند: ما از خداييم و به سوي او بر مي گرديم، بر آنان صلوات و رحمت از طرف پروردگارشان است و آن ها هدايت شده اند.
چنانچه ملاحظه مي فرماييد صلوات خدا بر صابران نيز نازل مي شود و در نتيجه نوراني و نوراني تر خواهند شد

منبع:صلوات بر پیامبر عامل قدسی شدن روح

علامه مجلسی در بحار جلد هفتم صفحه 235 از تفسیر فرات ابن ابراهیم با سلسله سند متصل از حضرت امام صادق (علیه السلام) روایت كرده است و ایشان از پدرانش و پدرانش از حضرت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود:«خداوند تبارک و تعالی به من وعده داده است که در روز قیامت، چون اولین و آخرین را حاضر گرداند، به من «مقام محمود» را بدهد. البته خداوند به وعده خود وفا می نماید. وقتی که روز قیامت بر پا گردد، برای من منبری نصب می کنند که هزار پله دارد. من از پله ها بالا می روم تا بر فراز آن قرار می گیرم. در این حال جبرئیل لوای حمد را می آورد و در دست من می گذارد، و می گوید: ای محمد! این است آن مقام محمودی که خداوند تبارک و تعالی به تو وعده کرده است! پس من به علی می گویم: از این منبر بالا بیا! و علی بالا می آید، تا یک پله پائین تر از من قرار می گیرد. و من لوای حمد را در دست او می گذارم. پس از آن «رضوان» خازن بهشت می آید و کلیدهای بهشت را می آورد، و می گوید: ای محمد! این است آن مقام محمودی که خداوند تعالی تو را وعده فرموده است! و پس از این، کلیدها را در دست من می گذارد. و من آنها را در دامان علی (علیه السلام) می گذارم. و پس از آن «مالک» خازن دوزخ می آید، و می گوید: ای محمد! این است آن مقام محمودی که خداوند تعالی به تو وعده داده است، و این کلیدهای جهنم است؛ دشمنان خودت و دشمنان امت خودت را در آتش بیفکن. من کلیدها را می گیرم و در دامان علی بن أبی طالب می گذارم. در آن روز، بهشت و جهنم از عروسی که نسبت به شوهر شنواست، درباره من و علی شنواتر و مطیع ترند».

وعده ظهور این مقام محمود برای فهم همگان در قیامت است. اما ما باید برای دیدن و رسیدن به آن، در همین دنیا با آن آشنا شویم و آن را درک کنیم.

اگر به صحنه محشر دقت کنید، متوجه می شوید که همه از اولین و آخرین، آنجا حاضر می شوند و چگونه این صحنه به «ولایت» ختم می شود. ما در بحث «ولایت» توضیح دادیم که چه ربط منطقی بین ولایت خدا و ولایت رسول الله و ولایت اهل بیت (علیهم السلام) وجود دارد. رابطه ی ولایت اهل بیت با ولایت فقیه را هم بطور مفصل بیان کردیم.

در ادامه ی حدیث می خوانیم، «و این است مفاد گفتار خدای متعال در قرآن كریم سوره ی ق آیه 24: « أَلْقِیَا فِی جَهَنَّمَ كُلَّ كَفَّارٍ عَنِیدٍ =(به آن دو فرشته خطاب مى ‏شود) هر كافر سرسختى را در جهنم فرو افكنید». «أَلْقِیَا» فعل تثنیه است، یعنی «شما دو نفر». منظور از «شما دو نفر» پیامبر و امیرالمؤمنین علیها السلام است. علی (علیه السلام) قسمت کننده ی بهشت و جهنم هستند. در صحنه قیامت علی (علیه السلام) در مورد کسی که بهشتی است می فرماید: «هذا لِی = این مال من است» و اگر جهنمی باشد به جهنم می گوید: «هذا لَک = این مال توست».

خدا کند، ما طوری زندگی کنیم که وقتی رسیدیم خدمت امیرالمؤمنین (علیه السلام) ایشان به ما بگوید «این مال من است».

اگر کسی بخواهد این جمله را از حضرت بشنود، باید در دنیا بگوید: «علی مال من است» و واقعاً با علی باشد. زمانی می توانیم این گونه قرب به اهل بیت پیدا کنیم که اهل بیت را از خودمان بدانیم و این كه انسان بتواند خودش را فرزند امام زمان، فرزند فاطمه زهرا و اهل بیت بداند. به صِرفِ دانستن نیست.

این مسیری است كه باید طی كنی تا برسی به جایی كه عاطفه فرزندی نسبت به اهل بیت در وجودت ظهور پیدا كند و وقتی خودت را از آنها دانستی و خواستی مادرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) را زیارت ‌کنی و همین که می گویی:«السّلامُ علیكِ»، این خطاب، خطاب یك فرزند خواهد بود به مادرش.

استاد محمد شجاعی/سایت منتظران منجی

این صلوات زبانی است که با زبان می‌گوییم. اما می‌گوید: صلوات یعنی تسلیم پیامبر باشید که چه می‌گوید. کسی اطاعت از پیغمبر نکند، از خدا هم اطاعت نمی‌کند. همانگونه کسی که قرآن را گرامی دارد، خدا را هم گرامی می‌دارد. یعنی کسی که قرآن را گرامی ندارد، خدا را گرامی نداشته و این قرآن می‌گوید: « وَمَا یَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى/إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحَى
و از سر هوس سخن نمى‏‌گوید، این سخن بجز وحیى كه وحى مى‌شود نیست». نفس کشیدن پیامبر بوی وحی دارد. امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: اگر عبارتی را به شما عرض کردند که این سخن امام صادق یا باقر یا علی بن موسی الرضاست، همینطوری قبول نکنید. به قرآن ارائه کنید، ببینید با اصول و معارف قرآنی سازگار است یا نه». اگر نبود «تضربوه علی الجدار؛ بکوبیدش به دیوار». زیرا با معارف قرآنی تطبیق نمی‌کند. یعنی هم حرف پیغمبر و امام صادق و باقر و سایر معصومین (علیهم‌السلام) حرف قرآنی است. از جانب خودشان نمی گویند.

صلوات برای آدم مسئولیت می‌آورد. تنها نگویید که صلوات بر پیامبر و آلش. آدم باید تسلیم شان باشد در زمان معصومین اینطور بودند. شخصی آمد گفت: امام صادق این سیب را می‌بینید این را نصف کنید، بگویید نصفش حلال و نصفش حرام است، من قبول می‌کنم». چون شما همینطوری نمی‌گویید.

بله می‌شود سوال کرد. سوال کردن عیب ندارد. چرا شما این سخن را گفتید. مثلا یک سخن امام صادق دارند «أَحَبُّ إِخْوَانِی إِلَیَّ مَنْ أَهْدَی إِلَیَّ عُیُوبِی
دوست داشتنی ترین برادرم کسی است که عیب‌هایم را به من هدیه کند». حال ما بگوییم: شما معصومید، عیب ندارید. چرا اینگونه می‌گویید؟ امام صادق (علیه‌السلام) جواب می‌دهند: ممکن است من حرفی بزنم که توجیه‌اش برای شما مشخص نباشد، بیایید بپرسید. من هم به شما جواب می‌دهم. نکته بعد این که من که امام صادقم عار ندارم یک کسی بیاید به من بگوید چرا این کار را کردید. من توضیح می‌دهم. شما هم اینطور باشید.

استاد نیکنام

قرآن به ما دستور فرستادن صلوات می‌دهد:
«إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا[1]= خدا و فرشتگانش بر پيامبر درود مى‌فرستند اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد بر او درود فرستيد و به فرمانش بخوبى گردن نهيد». اگر کسی سؤال کند که در این آیه «نبی» گفته شده، بحث آل نبی و آل پیامبر نیست، چرا در صلواتی که ما می‌فرستیم، «آل» را هم اضافه کردیم؟

پاسخ آیه 64 سوره نحل است: «وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَیْكَ الْكِتَابَ إِلَّا لِتُبَیِّنَ لَهُمُ الَّذِی اخْتَلَفُوا فِیهِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ= و ما [این] كتاب را بر تو نازل نكردیم مگر براى اینكه آنچه را در آن اختلاف كرده‏ اند براى آنان توضیح دهى و [آن] براى مردمى كه ایمان مى‌‏آورند رهنمود و رحمتى است».

خداوند متعال آیات الهی را بر پیامبرش نازل می‌کند و پیامبر این آیات را برای ما تبیین و تفسیر و روشن می‌کند. در واقع توضیح میدهد، باز می‌کند، می‌شکافد.

مثلاً در قرآن داریم نماز بخوانید: «اقم الصلاه» ولی هیچ جای قرآن گفته شده‌ که نماز مغرب سه رکعت، صبح دو رکعت و عشا چهار رکعت است یا راجع به واجبات، مقارنات، شکیات و مبطلات نماز توضیحی داده نشده. این توضیحات را پیامبر و معصومین علیهمالسلام برای ما بیان می‌کنند.

در حدیث هم داریم که پیغمبر در مورد نماز فرمودند: «صَلُّوا كَمَا رَأَیْتُمُونِی أُصَلِّی؛ نماز خودتان را آن‌گونه بخوانید که من می‌خوانم ». در کتاب اصول کافی، باب صلوات بر ائمه طاهرین، پیامبر گرامی فرمودند: مؤمنین صلواتی را که منظور نظر خداست و در قرآن تأکید شده، باید بفرستند. این صلوات دو نشانه دارد: اول این که بلند و هماهنگ و پرشکوه بفرستید. سوال کردند: یا رسول الله خاصیت صلوات بلند چیست؟ فرمود:«فَإِنَّهَا تَذْهَبُ بِالنِّفَاقِ؛ نفاق را از جمع شما بیرون می‌برد». نشانه دوم را فرمودند: صلوات ابتر نفرستید. پرسیدند: صلوات ابتر کدام است؟ فرمود: صلواتی که درود بر من باشد، اما درود بر آل من نباشد. نه من می پذیرم نه خدا بابتش اجری خواهد داد. صلوات جزء سوغاتی های معراج است. شبی که پیغمبر گرامی به معراج رفتند، مقابل فرشته‌ای رسیدند که گفت: «السلام علیکم و رحمه الله و برکاته». عرص کرد: یا رسول الله دو رکعت نماز در عرش خواندم، 20 هزار سال طول کشید. 5 هزار سال در قیام و 5 هزار سال در قعود و 5 هزار سال در رکوع و 5 هزار سال در سجده های نماز و تشهد و سلام بودم این ثواب نماز بیست هزار ساله را در عرش می‌خواهم به امت شما هدیه بدهم.

پیامبر تشکر کردند و گفتند: امت من ذکری بلدند که صوابش از نماز 20 هزار ساله تو در عرش بالاتر است و آن صلوات بر من و آل من است.

استاد نیکنام