پازل زیبای اندیشه دینی

« اَللّهُمَّ اَرزُقنی التَجافی عَن دارِ الغُرور»، گفتیم «دارالغرور» یعنی دنیا که دائما در حال فریب دادن اهل خودش است. یعنی اهل خود را از آخرت غافل می کند، گول می زند و به بازیچه¬های خودش مشغول می کند. این بازیچه¬ها برای سن های مختلف متفاوت است.

در قرآن پنج مرحله بازیچه نام برده شده است:« اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ = بدانيد كه زندگى دنيا در حقيقت بازى و سرگرمى و آرايش و فخرفروشى شما به يكديگر و فزون‏جويى در اموال و فرزندان است ».

۱- لهو ) «لهو» یعنی ولگردیها و وقت¬تلف کردنها و بازیهای بی¬هدف. دیده اید وقتی کودک با چیزی بازی می کند، هدفی از این بازی ندارد و فقط بازی می کند؛ این لهو است.
۲- لعب) به بازی های هدف¬دار می گویند لعب. یعنی شخص بازی می کند برای غلبه؛ بازی است و برد و باخت. پس «لعب»، برخلاف لهو، قاعده¬مند است. مثل بازیهایی که بچه¬ها برایش قانون و مقررات می گذارند، مثلا لیله بازی، گانیه بازی و گرگم به هوا که قاعده برایش می گذارند. بزرگترها هم بازیها و لعب های مختلفی دارند. لعب های اجتماعی، سیاسی، ورزشی و … آنها ساعتها وقت شان را صرف این می کنند که کدام تیم خارجی بر کدام تیم خارجی غلبه کرده. بعد راجع به آن حرف می زنند؛ تحلیل می کنند؛ انرژی ذهنی و فسفر مصرف می کنند؛ عمر و جوانی و احساسات می گذارند. این مشغله¬ها برای بعضیها از مسائل جدی زندگی شان جدی¬تر می شود. خیلی وقتها، لعب های سیاسی، در گروه¬ها و دسته¬جات سیاسی برای این است که در انتخابات کی ببرد و کی نبرد؛ کی بالا بیاید و کی پایین بیاید. ببینید چه عمری تلف می شود؛ چقدر فشارهای روحی روانی، تهمت، غیبت، دزدی، اختلاف¬افکنی، فتنه¬انگیزی بر سر این که مثلا حزب ما برنده شود یا حزب آنها برنده شود.
۳- زینت) زینت هم همینطور است. آیه می فرماید:« لهو و لعب و زینۀ». زینت یعنی خودآرایی و خوشگلی. یک موقع هست که کسی به زیبایی علاقه دارد و برای خدا خودش را زیبا می کند. مثل این که کسی به حرمت دیگران به خودش می رسد. دراین مورد معصوم ع فرمود: «تَجَمَّل لِأَخیک= به احترام برادرت موهایت را شانه کن». به احترام برادرت عطر بزن؛ به احترام برادرت لباس خوب بپوش؛ تجمل به این نیت اصلا بد نیست. ولی گاهی شخص دچار شهوت زینت کردن می شود؛ دچار زندگی تجملاتی می شود؛ هر انگشتری، هر ساعتی می بیند به طرفش می رود که تهیه کند. تلفن می خرد؛ بعد از چهار روز میاندازد کنار و یک تلفن دیگر می خرد؛ عینک عوض می کند؛ ماشین عوض می کند؛ یک سره خانه و کریستال و … را عوض می کند. این گرفتار زینت است. این هم خیلی خطرناک و یک جهنم است که عمر را تلف می کند.
۴- تفاخر) تفاخر یک مرحله بالاتر است. یعنی رو کم ¬کنی هایی که بین بزرگترها هست. بزرگ هایی که سن شان بزرگ شده، ولی هنوز بچه اند. فخرفروشی به هیکلم، به قیافه ام، به سوادم، به تحصیلاتم، به شهرتم، به محبوبیتم، به پولم به خانه¬ام، به محل خانه¬ام، به مدرک تحصیلی¬ام، به همسرم، به بچه¬هایم و به قیافه بچه¬هایم، به استعدادهای بچه¬هایم، به شغل و موقعیت شان، به عبادتم، به اینکه مثلا من پنج دفعه حج بیشتر رفته ام، چهار دفعه سوریه بیشتر رفته ام، ده دفعه کربلا بیشتر رفته ام، هیئت ما از هیئت شما بزرگتر است، شام بیشتر و ناهار بیشتر می دهد، هیئت ما اکو دارد، تسبیح من شاه مقصود است؛ تسبیح دیگران اینطوری است؛ ساعت من، موبایل من، مبل، کریستال، رقابت ها و فخرفروشی¬ها و مسابقه¬هایی که دارند. اینها هم یک مرحله از جهنم است. یعنی کسی که اهل این کارهاست، آن ساعتهایی که در دلش مشغول این چیزهاست، در جهنم است و مابه¬ ازایش هم عذاب قبر دارد.
حضرت می فرماید: اگر شما به بند کفشت هم تفاخر کنی، به بهشت راهت نمی دهند. مصداق های فخرفروشی خیلی زیاد است که اگر بخواهیم همه را نام ببریم، وقت ما تلف می شود. مثل سفره غذای من، دست پخت من، سلیقه من، لباس من، من در دانشگاه دولتی درس می خوانم؛ او آزاد درس می خواند؛ مدرک من و … قرآن هم می فرماید:« تِلْكَ الدَّارُ الْ‏آخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذِينَ لا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَ لا فَساداً =این سرای بهشتی آخرت است که آن را برای کسانی قرار می دهیم که اراده ی علو و برتری جویی ندارند».

عمل صالح و تقوا و نزدیکی به آخرت و نزدیکی به خدا، خیلی خوب است. چون قرآن می گوید هم سرعت بگیرید و هم سبقت. اما نه این که کسی اینها را به رخ دیگران بکشد، نه این که مطرح بکند؛ نباید بگوید و نه ریاکاری و نه سمعه داشته باشد. «ریا» یعنی به کسی نشان بدهد و «سمعه» یعنی به گوش طرف برساند.
۵- تکاثر) آخرین مورد «تکاثر» است. تکاثر یعنی مسابقه می گذارید با همدیگر سر زیاد کردن اموال دنیا. شاید با کسی هم رقابت نداشته باشی، ولی خودت می افتی به جمع کردن، خودت به حرص می افتی. تکاثر هم یک جهنم است. ببینید یک شخص تا دَم مرگش هم دارد گول می خورد. یعنی همین رقابتها و زیاده-روی¬ها را تا آخر عمر دارد.
«و الإنابۀ الی دار الخلود» یعنی رو کردن به سرای جاودانگی. در روایت داریم که یکی از نعمتهایی که از خود بهشت بالاتر است، لذت جاودانگی در بهشت است. دائما فرشته¬ها این را تذکر به مؤمن میدهند که تو جاودانه هستی. یعنی جاودانگی، آنقدر مهم است که قرآن نزدیک به 80 بار آن را متذکر می شود. برای اینکه خیلی از ما باورمان نمی شود. 80 بار در قرآن تکرار شده است؛ حدیثها هم که بماند. اگر روح کسی با بهشت و مسئله جاودانگی پیوند نخورد، در مقابل این پنج مرحله از جاذبه های دنیا دوام نمی آورد. یعنی اگر از جهنم هر یک از ۵ مورد دربرود، گرفتار جهنم بعدی می شود.

استادشجاعی/منازل الاخره