پازل زیبای اندیشه دینی

وقتی که می‌گوییم کربلا یک نمونه کامل از سلوک انسانی است، یعنی یک سبک زندگی درست و انسانی را در مدت زمان کوتاهی همه بازیگران صحنه کربلا به ما یاد دادند و اگر کسی دنبال آموزش، فهم و رسیدن به هدف خلقت باشد، با مطالعه حوادث کربلا و عاشورا کار ده‌ها سال را انجام می‌دهد. درسهایی که اینها به ما دادند، راه میانبری بوده که اگر کسی از آن استفاده کند، هم می‌تواند گذشته خودش را جبران کند و هم می‌تواند به نورانیت و سرعت و به عالی‌ترین درجات برسد.

حادثه کربلا یک نمونه کامل و بی‌نظیر از سلوک انسانی است. کربلا زمانش کوتاه است، اما قدرتش بینهایت زیاد و سرعتش هم خیلی زیاد است. شما نگاه کنید در کربلا آدم‌هایی را داریم که این افراد تا شب عاشورا مثل حُر در نقطه مقابل امام بودند؛ یا کسانی را داریم که تا غروب با امام حسین علیه‌السلام جنگیدند، و بعد به حضرت ملحق شدند و تمام مسیر بد گذشته را جبران کردند. این یعنی کشتی حسین و شخصیت حسین، شخصیتی است که در یک زمان کوتاه می‌تواند یک آدم را از ته جهنم به عالی­ترین درجات بهشت برساند. این فهم از فرهنگ کربلا فوق‌العاده مهم است.

خیلی مهم است که بدانیم فرهنگ امام حسین علیه‌السلام و فرهنگ کربلا و فرهنگ عاشورا قدرت سازندگی دارد. شما در هیچ رحمی به اندازه رحم زمانی و مکانی کربلا و عاشورا قدرت سازندگی و شدن را پیدا نمی‌کنید. در واقع حادثه کربلا یک دوره سبک زندگی کامل است که اگر کسی آن را مطالعه کند، همه چیز را یاد می‌گیرد. یعنی شما در مسائل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، نظامی، خانوادگی و تربیتی هر چه بخواهید در این مقطع کوتاه زمانی اتفاق افتاده و برای ما در تمام این زمینه‌ها فرمول و قاعده وجود دارد که می‌توانیم از آن استفاده کنیم.

استاد محمد شجاعی/سایت منتظران منجی

علامه طباطبائي(ره) در کتاب «معنويت تشيع» مي فرمايند:

در ده سال که امام حسين(ع) بعد از شهادت امام حسن(ع) در مدينه بودند آنقدر شرايط سخت شده بود که کسي به ايشان رجوع نمي کرد تا مسائل فقهي خود را بپرسد و لذا از امام حسين(ع) حديث فقهي باقي نمانده است. اين بدين معني است که امويان شرايط فرهنگي جامعه را طوري قبضه کرده بودند كه همه، همه كاره اند و امام هيچ كاره، و مؤمنين واقعي و در رأس آن ها امام حسين(ع) هيچ نقشِ فرهنگي در جامعه نداشته اند و در انزواي کامل بودند، هر بي سر و پايي به عنوان كارشناس و متخصّصِ اسلام حق نظر داشت مگر فرزند رسول خدا(ص) با آن همه تأکيدي که رسول خدا(ص) نسبت به آن ها کردند.
با توجه به نکته ي فوق؛ حال ببينيد نهضت اباعبدالله(ع) چگونه جهت کلي جامعه اسلامي را تغيير داد، به طوري که چيزي نمي گذرد، چهار هزار دانشمند از سراسر جهان اسلام پاي درس امام صادق(ع) حاضر مي شوند. چون با شهادت امام حسين(ع) جهان اسلام متوجه شد با حذف اهل البيت(ع) کارش به کجا کشيد، در اثر همين رجوع همگاني بود که بني عباس توانستند با شعار برگشت به اهل البيت پيامبر(ص) بني اميه را از صحنه بيرون کنند. به همين جهت بايد گفت: اسلام را كربلا نگه داشته است چون كربلا حامل يک فكر و بينش بود، كربلا يك خاطره نبود بلكه نمايش عمق فاجعه اي بود که جامعه مسلمين بدان گرفتار شده بود و به همين جهت اولين اعتراض ها از دربار عبيدالله و يزيد شروع شد.
امروز هم بايد پيام كربلا را بگيريم و با آن زندگي كنيم، و متوجه شويم اگر اصالت را به چيزي جز ايمان داديم دير يا زود بهترين چهره هاي معنوي خود را به مسلخ مي کشانيم.

⭕منبع: راز شادی امام حسین درقتلگاه

مهاتما گاندی (رهبر استقلال هند) :من زندگی امام حسین، آن شهید بزرگ اسلام را بدقت خوانده‌ام و توجه کافی به صفحات کربلا نموده‌ام و برمن روشن شده است که اگر هندوستان بخواهد یک کشور پیروز گردد، بایستی از سر مشق امام حسین پیروی کند.

محمد علی جناح (قائد اعظم مصری) :هیچ نمونه‌ای از شجاعت، بهتر از آنکه امام حسین از لحاظ فداکاری و تهور نشان داد در عالم پیدا نمی‌شود. به عقیده من تمام مسلمین باید از سرمشق این شهیدی که خود را در سرزمین عراق قربانی کرد پیروی نمایند.

چارلز دیکنز (نویسنده معروف انگلیسی) : اگر منظور امام حسین جنگ در راه خواسته‌های دنیایی بود، من نمی‌فهمم چرا خواهران و زنان و اطفالش به همراه او بودند؟ پس عقل چنین حکم می‌نماید که او فقط به خاطر اسلام، فداکاری خویش را انجام داد.

توماس کارلایل (فیلسوف و مورخ انگلیسی) : بهترین درسی که از تراژدی کربلا می‌گیریم، این است که حسین و یارانش ایمان استوار به خدا داشتند. آنها با عمل خود روشن کردند که تفوق عددی در جایی که حق با باطل روبه‌رو می‌شود اهمیت ندارد و پیروزی حسین با وجود اقلیتی که داشت، باعث شگفتی من است.

ادوارد براون (مستشرق معروف انگلیسی) : آیا قلبی پیدا می‌شود که وقتی درباره کربلا سخن می‌شنود، آغشته با حزن و الم نگردد؟ حتی غیرمسلمانان نیز نمی‌توانند پاکی روحی را که در این جنگ اسلامی در تحت لوای آن انجام گرفت انکار کنند.

فردریک جمس: درس امام حسین و هر قهرمان شهید دیگری این است که در دنیا اصول ابدی عدالت و ترحم و محبت وجود دارد که تغییر ناپذیرند و همچنین می‌رساند که هرگاه کسی برای این صفات مقاومت کند و بشر در راه آن پافشاری نماید، آن اصول همیشه در دنیا باقی و پایدار خواهد ماند.

ل. م. بوید: در طی قرون، افراد بشر همیشه جرات و پردلی و عظمت روح، بزرگی قلب و شهامت روانی را دوست داشته‌اند و در همین‌هاست که آزادی و عدالت هرگز به نیروی ظلم و فساد تسلیم نمی‌شود. این بود شهامت و این بود عظمت امام حسین و من مسرورم که با کسانی که این فداکاری عظیم را از جان و دل ثنا می‌گویند شرکت کرده‌ام، هرچند که ۱۳۰۰ سال از تاریخ آن گذشته است.

واشنگتن ایروینگ (مورخ مشهور آمریکایی) : برای امام حسین (ع) ممکن بود که زندگی خود را با تسلیم شدن اراده یزدی نجات بخشد، لیکن مسئولیت پیشوا و نهضت بخش اسلامی اجازه نمی‌داد که او یزید را به عنوان خلافت بشناسد. او به زودی خود را برای قبول هر ناراحتی و فشاری به منظور رها ساختن اسلام از چنگال بنی‌امیه آماده ساخت. در زیر آفتاب سوزان سرزمین خشک و در روی ریگ‌های تفتیده عربستان، روح حسین فناناپذیر است. ای پهلوان نمونه شجاعت وای شهسوار من، ای حسین!

توماس ماساریک: گرچه کشیشان ما هم از ذکر مصائب حضرت مسیح مردم را متاثر می‌سازند، ولی آن شور و هیجانی که در پیروان حسین (ع) یافت می‌شود در پیروان مسیح یافت نخواهد شد و گویا سبب این باشد که مصائب مسیح در برابر مصائب حسین (ع) مانند پرکاهی است در مقابل یک کوه عظیم پیکر.

موریس دوکبری: در مجالس عزاداری حسین گفته می‌شود که حسین، برای حفظ شرف و ناموس مردم و بزرگی مقام و مرتبه اسلام، از جان و مال و فرزند گذشت و زیربار استعمار و ماجراجویی یزید نرفت. پس بیایید ما هم شیوه او را سرمشق قرار داده، از زیردستی استعمارگران خلاصی یابیم و مرگ با عزت را بر زندگی با ذلت ترجیح دهیم.

ماربین آلمانی (خاورشناس) : حسین (ع) با قربانی کردن عزیزترین افراد خود و با اثبات مظلومیت و حقانیت خود، به دنیا درس فداکاری و جانبازی آموخت و نام اسلام و اسلامیان را در تاریخ ثبت و در عالم بلند آوازه ساخت. این سرباز رشید عالم اسلام به مردم دنیا نشان داد که ظلم و بیداد و ستمگری پایدار نیست و بنای ستم هرچه ظاهرا عظیم و استوار باشد، در برابر حق و حقیقت چون پرکاهی بر باد خواهد رفت.

بنت الشاطی: زینب، خواهر حسین‌بن علی (ع) لذت پیروزی را در کام ابن زیاد و بنی‌امیه خراب کرد و در جام پیروزی آنان قطرات زهر ریخت، در همه حوادث سیاسی پس از عاشورا، همچون قیام مختار و عبدالله بن زبیر و سقوط دولت امویان و برپایی حکومت عباسیان و ریشه دواندن مذهب تشییع، زینب قهرمان کربلا نقش برانگیزنده داشت.

لیاقت علی خان (نخستین نخست وزیر پاکستان) : این روز محرم، برای مسلمانان سراسر جهان معنی بزرگ دارد. در این روز، یکی از حزن آورترین و تراژدیک‌ترین وقایع اسلام اتفاق افتاد، شهادت حضرت امام حسین (ع) در عین حزن، نشانه فتح نهایی روح واقعی اسلامی بود، زیرا تسلیم کامل به اراده الهی به شمار می‌رفت. این درس به ما می‌آموزد که مشکلات و خطرها هرچه باشد، نبایستی ما پروا کنیم و از راه حق و عدالت منحرف شویم.

جرج جرداق (دانشمند و ادیب مسیحی) : وقتی یزید، مردم را تشویق به قتل حسین و مامور به خونریزی می‌کرد، آنها می‌گفتند: «چه مبلغ می‌دهی؟» اما انصار حسین به او گفتند: ما با تو هستیم. اگر هفتاد بار کشته شویم، باز می‌خواهیم در رکابت جنگ کنیم و کشته شویم.

عباس محمود عقاد (نویسنده و ادیب مصری) : جنبش حسین، یکی از بی‌نظیرترین جنبش‌های تاریخی است که تاکنون در زمینه دعوت‌های دینی یا نهضت‌های سیاسی پدیدار گشته است… دولت اموی پس از این جنبش، به قدر عمر یک انسان طبیعی دوام نکرد و از شهادت حسین تا انقراض آنان بیش از شصت و اندی سال نگذشت.

احمد محمود صبحی: اگر چه حسین بن علی (ع) در میدان نظامی یا سیاسی شکست خورد، اما تاریخ، هرگز شکستی را سراغ ندارد که مثل خون حسین (ع) به نفع شکست خوردگان تمام شده باشد. خون حسین، انقلاب پسر زبیر و خروج مختار و نهضت‌های دیگر را در پی داشت، تا آنجا که حکومت اموی ساقط شد و ندای خونخواهی حسین، فریادی شد که آن تختها و حکومت‌ها را به لرزه درآورد.

آنطون بارا (مسیحی) : اگر حسین از آن ما بود، در هر سرزمینی برای او بیرقی برمی‌افراشتیم و در هر روستایی برای او منبری برپا می‌نمودیم و مردم را با نام حسین به مسیحیت فرا می‌خواندیم.

گیبون (مورخ انگلیسی) : با آنکه مدتی از واقعه کربلا گذشته و ما هم با صاحب واقعه هم وطن نیستیم، مع ذلک مشقات و مشکلاتی که حضرت حسین (ع) تحمل نموده، احساسات سنگین دل‌ترین خواننده را بر می‌انگیزد، چندانکه یک نوع عطوفت و مهربانی نسبت به آن حضرت در خود می‌یابد.

نیکلسون (خاورشناس معروف) : بنی‌امیه، سرکش و مستبد بودند، قوانین اسلامی را نادیده انگاشتند و مسلمین را خوار نمودند… و چون تاریخ را بررسی کنیم، گوید: دین بر ضد فرمانفرمایی تشریفاتی قیام کرد و حکومت دینی در مقابل امپراتوری ایستادگی نمود. بنابراین، تاریخ از روی انصاف حکم می‌کند که خون حسین (ع) به گردن بنی‌امیه است.

سرپرسی سایکس (خاورشناس انگیسی) : حقیقتا آن شجاعت و دلاوری که این عده قلیل از خود بروز دادند، به درجه‌ای بوده است که در تمام این قرون متمادی هر کسی که آن را شنید، بی اختیار زبان به تحسین و آفرین گشود. این یک مشت مردم دلیر غیرتمند، مانند مدافعان ترموپیل، نامی بلند غیرقابل زوال برای خود تا ابد باقی گذاشتند.

تاملاس توندون (هندو، رییس سابق کنگره ملی هندوستان) : این فداکاری‌های عالی از قبیل شهادت امام حسین (ع)، سطح فکر بشریت را ارتقاء بخشیده است و خاطره آن شایسته است همیشه باقی بماند و یادآوران شود.

محمد زغلول پاشا (در مصر، در تکیه ایرانیان) : حسین (ع) در این کار، به واجب دینی و سیاسی خود قیام کرده و اینگونه مجالس عزاداری، روح شهامت را در مردم پرورش می‌دهد و مایه قوت اراده آنها در راه حق و حقیقت می‌گردد.

عبدالرحمان شرقاوی (نویسنده مصری) : حسین (ع) شهید راه دین و آزادگی است. نه تنها شیعه باید به نام حسین ببالد، بلکه تمام آزاد مردان دنیا باید به این نام شریف افتخار کنند.

طه حسین (دانشمند و ادیب مصری) : حسین (ع) برای به دست آوردن فرصت و از سرگرفتن جهاد و دنبال کردن از جایی که پدرش رها کرده بود، در آتش شوق می‌سوخت. او زبان را درباره معاویه و عمالش آزاد کرد تا به حدی که معاویه تهدیدش نمود. اما حسین، حزب خود را وادار کرد که در طرفداری حق سختگیر باشند.

عبدالحمید جوده السحار (نویسنده مصری) : حسین (ع) نمی‌توانست با یزید بیعت کند و به حکومت او تن بدهد، زیرا در آن صورت، برفسق و فجور، صحه می‌گذاشت و ارکان ظلم و طغیان را محکم می‌کرد و بر فرمانروایی باطل تمکین می‌نمود. امام حسین به این کارها راضی نمی‌شد، گرچه اهل و عیالش به اسارت افتند و خود و یارانش کشته شوند.

علامه طنطاوی (دانشمند و فیلسوف مصری) : داستان حسینی عشق آزادگان را به فداکاری در راه خدا بر می‌انگیزد و استقبال مرگ را بهترین آرزوها به شمار می‌آورد، چندانکه برای شتاب به قربانگاه، بر یکدیگر پیشی جویند.

العبیدی (مفتی موصل) : فاجعه کربلا در تاریخ بشر نادره‌ای است، همچنان که مسببین آن نیز نادره‌اند… حسین به علی (ع) سنت دفاع از حق مظلوم و مصالح عموم را بنا بر فرمان خداوند در قرآن به زبان پیغمبر اکرم وظیفه خویش دید و از اقدام به آن تسامحی نورزید. هستی خود را در آن قربانگاه بزرگ فدا کرد و بدین سبب نزد پروردگار، «سرور شهیدان» محسوب شد و در تاریخ ایام، «پیشوای اصلاح‌طلبان» به شمار رفت. آری، به آنچه خواسته بود و بلکه برتر از آن، کامیاب گردید.

منبع:پایگاه خبری دانشجویان

پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم، سالها شب ها و روزها مردم را دعوت کردند. «قال رب انی دعوت قومی لیلا و نهارا فلم یزدهم دعائی الا فرارا» فرمود من خواستم تا این ها را هدایت کنم اما اینها نپذیرفتند. امام حسین علیه السلام خون خودشان را دادند تا جامعه را زنده کنند. ذات اقدس اله برنامه انبیاء را دو چیز قرار داد، یکی تعلیم کتاب و حکمت و دیگری تزکیه. وجود مبارک سالار شهیدان همین برنامه را با بذل خون احیا کردند.

ما یک نیرویی داریم که با آن اندیشه و تفکر و اندیشه و استدلال و قیاس و مانند آن را انجام می دهیم و یک نیرویی داریم که عزم و اراده و نیت و اخلاص را تامین می کند. نفس ما همین دو نیرو را دارد اما هر کدام از اینها زیر مجموعه های زیادی دارند و البته رهبری اینها را خود نفس بر عهده می گیرد. ما با نیرویی اندیشمندیم و با نیروی دیگر صاحب انگیزه هستیم. رهبری این اندیشه و انگیزه بر عهده نفس است و اساس کار این است که یک ملت بفهمند و بشناسند.

عنصر دیگر عزم و جزم است. بین عزم و جزم فاصله از زمین تا آسمان است. یک نیرویی است که کارش جزم علمی است که حوزه و دانشگاه مسئول این کارند و یک نیرویی است که مسئول عزم است که مسجد و معبد و ناله و گریه هستند. عالم بی عمل یعنی کسی که در بخش جزم مشکلی ندارد ولی در بخش عزم مشکل دارد. اینکه مقدس بی درک داریم برای این است که او در بخش عزم مشکلی ندارد و در بخش جزم مشکل دارد.

زیارت اربعین نشان می دهد که امام حسین علیه السلام دو کار را با خون دادن انجام داده است. یکی اینکه مردم را عالم کرده است و دیگری اینکه مردم را عاقل کرده «العقل ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان». اولا مردم را اهل جزم و استدلال و برهان کرده است که خوب می فهمند و ثانیا اهل عزم و اراده و تصمیم کرده است که خوب تصمیم می گیرند.

امام حسین علیه السلام با دستی جزم علمی مردم را تامین کرده است و با دستی عزم مردم را بالا برده و بیمه کرده است. «و بذل مهجته فیک، لیستنقذ عبادک من الجهالة و حیرة الضلالة» اینها در جامعه کردن جامعه اثر دارد. جامعه یعنی عزم و جزم، یعنی علم و عمل. فردی که جمع بین علم و عمل کرده است، «جهانی است بنشسته در گوشه ای» این می شود جامعه.

پیامبر به خدای سبحان عرض می کند که من مدت ها شبانه روز اینها را دعوت کردم و یک وقت هست که ره صد ساله را یک شبه می روند. یک وقت یک قصیده ای می گوید «یک بیت از این غزل به از صد رساله است». گاهی غزلی می گویند که کار صد تا رساله را می کند. نوح هر چه داشت همه برای خودش بود اما «خلیل من همه بت های آزری بشکست» امام حسین علیه السلام نوح را دارد و قبل از نوح را دارد و بعد از نوح را دارد. او وارث آدم و نوح و ابراهیم و موسی و عیسی و پیامبر و علی ابن ابی طالب علیهم السلام است، زیارت وارث یعنی همین. اگر گفته می شود: «خلیل من همه بت های آزری بشکست» و اگر گفته می شود: «یک بیت از این غزل به از صد رساله است» برای این است که یک روز و یا یک نصفه روز «بَذَلَ مُهْجَتَهُ فیک»

زینب کبری عالمه غیر معلمه است و فهمه غیر مفهمه است طبق بیان امام زمانش. «انت بحمد الله عالمة غير معلمة و فهمة غير مفهمة». حضرت زینب کبری قسم خورد که شما نمی توانید نام ما را فراموش کنید و وحی ما را فراموش کنید، نام ما زنده است. این را ایشان در حال اسارت گفته است.

اینها که از آینده خبر می دهند نه به عنوان خبر از غیب باشد. برای ما اینها غیب است برای اینها مشهود است. شهادت آن است که انسان مشهود را با علم شهودی ببیند. پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم در یک بیان نورانی می فرماید: «علی مثل هذا تشهد» اگر می خواهی در محکمه شهادت بدهی، اگر مطلب برای تو مثل این آفتاب روشن است که حضور داشتی و دیدی و روشن بود برای تو شهادت بده وگرنه نباید شهادت دهی.

شهادت آن است که شاهد در متن حادثه حضور داشته باشد و مشهود خود را گزارش دهد. اینها از آینده شهادت می دهند. فرمود اینطور نیست ما از آینده به عنوان غیب به شما خبر بدهیم ما رفتیم و آمدیم و هر چه بود به شما می گوییم.

آیت الله جوادی آملی۱۳۹۴/۶/۹

آیت الله بهجت(ره) :

«یادم می‌آید در اربعین، کربلا به اندازه‌ای شلوغ می‌شد که از همان جایی که آدم از اتومبیل پیاده می‌شد،ازآنجا ابدا دیگر کسی نمی‌توانست حرکت کند و بیاید…
همین الآن هم اگر راه را باز بگذارند شاید جمعیت برسد به اینجا که خدا می‌داند از چند فرسخی اینطور ازدحامی می‌شود که آدم نمی‌تواند قدم از قدم بردارد؛ بر همۀ اینها “عند قبر الحسین” صادق است.»

منبع:کتاب رحمت واسعه، ص۲۳۵